HPV ile İlişkili Kanserler Nelerdir?
HPV (Human Papillomavirus), rahim ağzı, anüs, vajina, vulva, penis ve baş-boyun bölgesinde çeşitli kanser türlerine yol açabilen bir virüstür.
HPV, en yaygın cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biridir ve bazı tipleri, özellikle yüksek riskli HPV tipleri zamanla hücrelerde genetik değişikliklere yol açarak kanser gelişimine neden olabilir. Tüm HPV enfeksiyonları kansere dönüşmez, ama kalıcı enfeksiyonlar ciddi risk taşır.
HPV ve Kanser İlişkisi
HPV, hücrelerin DNA yapısını bozarak uzun süreli enfeksiyonlarda kanser gelişimine yol açabilir.
HPV’nin özellikle yüksek riskli tipleri HPV 16 ve HPV 18 kanser gelişiminde başlıca sorumludur. Bu tipler, hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına neden olan proteinler üretir. Bağışıklık sistemi çoğu HPV enfeksiyonunu temizler, ancak kalıcı enfeksiyon durumunda kansere ilerleme riski artar.
HPV ile İlişkili Kanserler Nelerdir?
HPV, rahim ağzı, anüs, vajina, vulva, penis ve baş-boyun kanserleri ile en sık ilişkilidir.
Tıbbi araştırmalar, bu kanserlerin büyük kısmının yüksek riskli HPV tiplerinden kaynaklandığını göstermektedir. Özellikle kadınlarda rahim ağzı kanseri, erkeklerde ise baş-boyun ve penis kanserleri HPV ile yakından bağlantılıdır.
Kanserlerin HPV ile ilişki oranı;
| Kanser Türü | HPV ile İlişki Oranı |
|---|---|
| Rahim Ağzı (Serviks) | %99 |
| Anüs (Anal) | %90 |
| Vajina (Vajinal) | %70 |
| Vulva (Vulvar) | %40 |
| Penis (Penil) | %50 |
| Baş-Boyun (Orofaringeal) | %70 |
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri
Rahim ağzı kanseri, neredeyse vakaların %99’un üzerinde yüksek riskli HPV tipleri, özellikle Tip 16 ve 18, tarafından tetiklenen ve erken teşhis ile önlenebilir olan bir kanser türüdür.
Bu kanser, rahim ağzındaki hücrelerin anormal büyümesiyle başlar. Smear (Pap Smear) testi ve HPV testi ile düzenli taramalar, kanser gelişmeden önceki aşamaları (CIN lezyonları) tespit ederek tam tedavi imkanı sunar. HPV aşıları bu kanserin önlenmesinde en etkili yöntemdir.
Anüs (Anal) Kanseri
Anüs kanseri vakalarının %90’a yakını HPV enfeksiyonuyla ilişkilidir ve özellikle cinsel yolla bulaşan virüsün Tip 16 ile Tip 18’i ana nedendir.
Bu kanser, anüs kanalındaki hücrelerde başlar. Özellikle HIV pozitif bireylerde, bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve anal ilişki öyküsü olanlarda risk daha yüksektir. Anal bölgede kanama, ağrı veya siğil benzeri lezyonlar erken bulgular arasında olabilir.
Vajina (Vaginal) Kanseri
Vajina kanserinin büyük çoğunluğu, özellikle Tip 16 ve 18 gibi yüksek riskli HPV tiplerinin uzun süreli enfeksiyonu sonucu gelişir.
Bu nadir görülen kanser türü, vajinal dokularda oluşur. Genellikle rahim ağzı kanseri öyküsü olan veya Histerektomi (rahim alma ameliyatı) geçirmiş, ancak HPV’den etkilenen vajinal dokusu kalan kadınlarda daha dikkatli takip gerektirir.
Vulva (Vulvar) Kanseri
Vulva kanserlerinin yaklaşık %40’ına HPV enfeksiyonu eşlik etmektedir. Genellikle ileri yaş kadınlarda görülen vulva kanseri, HPV 16 ile en çok ilişkilendirilen türlerden biridir. Vulvada renk değişiklikleri, kaşıntı, siğil benzeri kabarıklıklar veya ciltte kalınlaşma gibi bulgular erken teşhis açısından önem taşır. HPV aşısı bu kanser türüne karşı da koruyucu etki sağlayabilir.
Penis (Penil) Kanseri
Penis kanseri vakalarının %50’sinde HPV enfeksiyonu rol oynamaktadır. HPV özellikle sünnetsiz erkeklerde, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ve sigara kullananlarda penis kanseri riskini artırır. HPV 16 ve 18 tipleri en sık görülen risk faktörleridir. Penis ucunda iyileşmeyen yaralar, siğil benzeri oluşumlar veya renk değişiklikleri dikkate alınmalıdır.
Baş ve Boyun Kanserleri (Orofaringeal Kanser)
HPV, özellikle orofaringeal kanserlerin önemli bir nedenidir ve vakaların yaklaşık %70’i HPV ile ilişkilidir. HPV 16 tipi, baş ve boyun bölgesinde özellikle boğaz, bademcik ve dil kökü kanserleri ile ilişkilidir. Sigara ve alkol kullanımına bağlı kanserlerden farklı olarak HPV kaynaklı baş-boyun kanserleri daha genç yaş gruplarında da görülebilir. Ses kısıklığı, yutma güçlüğü ve boğazda kitle hissi uyarıcı belirtilerdir.
HPV Bulaşma Yolları ve Risk Faktörleri
HPV vajinal, anal veya oral yolla, cilt cilde temas ile bulaşabilen oldukça yaygın bir virüstür. Sigara ve alkol kullanımı, birden fazla partner ve bağışıklık sistemi zayıflığı kanser riskini artıran başlıca faktörlerdir.
En önemli bulaşma yolu cinsel temastır. Kondom kullanımı riski azaltır ancak tamamen ortadan kaldırmaz. Çoklu cinsel partner öyküsü, bağışıklık sisteminin zayıf olması, sigara kullanımı ve erken yaşta cinsel ilişkiye başlamak risk faktörleri arasındadır. HPV aşısı, en güçlü koruyucu yöntemlerden biridir ve kansere yol açabilecek HPV tiplerine karşı yüksek oranda etkilidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
HPV kansere dönüşür mü?
Evet, yüksek riskli HPV tipleri uzun süre vücutta kaldığında hücrelerde genetik değişikliklere yol açarak kansere dönüşebilir. Ancak her HPV enfeksiyonu kansere neden olmaz.
HPV’nin kansere dönüşmesi ne kadar sürer?
HPV’nin kansere dönüşmesi genellikle yıllar alır. Ortalama 10–15 yıllık kalıcı enfeksiyon sonrasında kanser gelişme riski artar.
HPV aşısı kanseri önler mi?
HPV aşısı, yüksek riskli HPV tiplerine karşı koruma sağlar ve özellikle rahim ağzı kanseri başta olmak üzere HPV’ye bağlı birçok kanserin gelişimini büyük oranda engeller.
HPV erkeklerde kansere yol açar mı?
Evet, HPV erkeklerde penis, anüs ve baş-boyun kanserlerine neden olabilir. Bu nedenle erkekler de HPV aşısı ile korunabilir.
HPV’den korunmak için en etkili yöntem nedir?
En etkili yöntem HPV aşısıdır. Bunun yanında düzenli kontroller, güvenli cinsel ilişki ve sigaradan uzak durmak da riski azaltır.
