Gıda Alerji Testi

Gıda alerji testi, bağışıklık sisteminin belirli besinlere karşı verdiği aşırı tepkileri tespit etmek için yapılan kan veya deri testidir.

Gıda alerjileri, hafif cilt döküntülerinden hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar farklı belirtiler gösterebilir. Besin alerji testi, alerjik şikâyetlerin kaynağını bulmada ve kişiye özel diyet planı oluşturmada en güvenilir tanı araçlarından biridir. Bu test, kan örneği veya cilt prick testi yöntemiyle yapılır ve genellikle kısa sürede sonuç verir.

Gıda alerji testi sayesinde:

• Hangi gıdaların alerjik reaksiyona neden olduğu tespit edilir.
• Gereksiz diyet kısıtlamalarının önüne geçilir.
• Alerjiye bağlı cilt, sindirim veya solunum şikâyetleri kontrol altına alınır.
• Hayati risk taşıyan anafilaksi gibi ciddi reaksiyonların önüne geçilebilir.

Gıda Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Gıda alerjisi belirtileri, cilt, sindirim ve solunum sisteminde kaşıntı, kurdeşen, mide bulantısı, ishal ve nefes darlığı ile kendini gösterir.

Gıda alerjisi belirtileri genellikle alerjen gıdayı tükettikten kısa süre sonra ortaya çıkar ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Hafif vakalarda yalnızca ciltte döküntü veya kaşıntı görülürken, daha ağır reaksiyonlarda solunum yolu ödemi, hırıltı ve anafilaksi gibi hayatı tehdit eden tablolar oluşabilir. Belirtiler, alerjinin şiddetine bağlı olarak dakikalar içinde başlayabileceği gibi birkaç saat sonra da gelişebilir.

Gıda alerjisinde en sık görülen belirtiler şunlardır:

• Kurdeşen (ürtiker)
• Kızarıklık
• Egzama alevlenmesi
• Dudak ve göz çevresinde şişlik
• Karın ağrısı
• Mide bulantısı
• Kusma
• İshal
• Gaz ve şişkinlik
• Burun akıntısı
• Hapşırık
• Öksürük
• Nefes darlığı
• Hırıltılı solunum

Özellikle çocuklarda cilt ve sindirim belirtileri ön plandayken, yetişkinlerde solunum yolu şikâyetleri daha belirgin olabilir. Tekrarlayan veya nedeni açıklanamayan bu tip belirtiler varsa, gıda alerji testi yapılması önerilir.

Gıda Alerjisi Nedir?

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan bir gıdaya karşı aşırı tepki göstermesidir.

Bağışıklık sistemi bu gıdayı bir tehdit gibi algılar ve ona karşı IgE antikoru üretir. IgE antikorları, vücuttaki mast hücrelerini uyararak histamin ve benzeri kimyasalların salınmasına yol açar. Bu süreçte kaşıntı, kızarıklık, ciltte döküntü, mide bulantısı, kusma, ishal veya nefes darlığı gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. Gıda alerjileri yalnızca cilt ve sindirim sistemiyle sınırlı değildir; şiddetli vakalarda tansiyon düşmesi, bilinç kaybı ve hatta hayatı tehdit eden anafilaksi gelişebilir.

Gıda alerjileri genellikle çocuklukta başlasa da, yetişkinlikte de ortaya çıkabilir. Özellikle süt, yumurta, fındık, fıstık, soya, buğday, balık ve deniz ürünleri en yaygın alerjenler arasında yer alır. Bazı alerjiler zamanla kaybolurken, özellikle fındık, fıstık ve deniz ürünleri alerjileri genellikle kalıcıdır.

Gıda alerjisinin tanısı yalnızca belirtilere bakılarak konulmaz. Benzer şikâyetlere yol açabilen gıda intoleransı veya sindirim problemlerinden ayırt edilmesi için mutlaka alerji testi ve doktor değerlendirmesi gerekir.

En Sık Görülen Gıda Alerjileri Nelerdir?

En sık görülen gıda alerjileri süt, yumurta, yer fıstığı, kuruyemişler, balık, deniz ürünleri, soya ve buğdaydır.

Bu gıdalar, dünya genelinde bildirilen alerjik reaksiyonların büyük kısmından sorumludur. Özellikle bebeklerde inek sütü proteini ve yumurta alerjileri öne çıkarken, çocukluk ve ergenlikte kuruyemiş, fındık ve fıstık alerjileri yaygın olarak görülür. Balık ve kabuklu deniz ürünleri alerjileri ise genellikle yaşam boyu devam eder ve ciddi reaksiyonlara yol açabilir.

En sık alerji yapan gıdalar ve özellikleri:

Gıda			Tipik Belirtiler
İnek sütü			Kurdeşen, ishal, kusma, egzama alevlenmesi
Yumurta			Cilt döküntüsü, mide bulantısı, hırıltı
Yer fıstığı			Anafilaksi riski yüksek, dudak/boğaz şişmesi
Kuruyemişler (fındık, ceviz, badem)			Kaşıntı, ödem, solunum zorluğu
Balık / Deniz ürünleri			Hızlı başlayan ciddi reaksiyon, nefes darlığı
Soya			Karın ağrısı, döküntü, ishal
Buğday			Cilt kaşıntısı, karın ağrısı, kurdeşen

Bu tablo, alerjik reaksiyonların en sık hangi gıdalardan kaynaklandığını net bir şekilde görmeyi sağlar. Eğer bu gıdalardan birini yedikten sonra tekrarlayan şikâyetleriniz oluyorsa, gıda alerji testi yaptırmanız önerilir.

Gıda Alerji Testi Nasıl Yapılır?

Gıda alerji testi, kandan alınan örnek veya cilde uygulanan prick testi ile kısa sürede yapılır.

Bu test, bağışıklık sisteminin belirli gıdalara verdiği tepkileri tespit etmeye yönelik en güvenilir tanı yöntemlerinden biridir. Genellikle iki temel yöntem kullanılır:

1. Kan Testi (Spesifik IgE Testi):

• Kol damarından az miktarda kan örneği alınır.
• Laboratuvarda, kanda belirli gıdalara karşı IgE antikoru düzeyi ölçülür.
• Sonuçlar genellikle 1-3 gün içinde çıkar ve sayısal değerlerle raporlanır.
• Kan testi, çocuklarda ve şiddetli alerjik reaksiyon riski olan kişilerde daha güvenlidir çünkü doğrudan vücuda alerjen teması yapılmaz.

2. Deri Prick Testi:

• Kola veya sırta çok küçük miktarda alerjen damlatılır.
• Deriye yüzeysel bir çizik atılır veya iğne ucu ile alerjen temas ettirilir.
• 15-20 dakika içinde ciltte kabarıklık, kızarıklık oluşursa pozitif sonuç kabul edilir.
• Aynı anda birden fazla gıda için test yapılabilir.

Bu test sayesinde hangi gıdalara alerjik reaksiyon gösterildiği kesin olarak belirlenir ve gereksiz diyet kısıtlamaları önlenir.

Gıda Alerji Testi Ne Zaman Yapılır?

Gıda alerji testi, tekrarlayan cilt döküntüleri, sindirim şikâyetleri veya alerjik reaksiyon şüphesi olduğunda yapılır.

Belirtiler her gıda tüketiminden sonra tekrarlıyorsa veya nedeni açıklanamayan kaşıntı, kurdeşen, ishal, mide bulantısı gibi şikâyetler yaşıyorsanız test yaptırmak için ideal zamandır. Ayrıca:

• Bebeklerde ek gıdaya geçiş döneminde,
• Çocuklarda tekrarlayan egzama veya astım benzeri semptomlar olduğunda,
• Yetişkinlerde aniden gelişen besin reaksiyonlarında,
• Anafilaksi gibi ağır reaksiyon yaşandıysa, neden olan gıdayı belirlemek için test önerilir.

Akut alerjik reaksiyon sonrası test için genellikle 2-4 hafta beklenmesi önerilir. Bu süre bağışıklık sisteminin normale dönmesini ve testin güvenilirliğini artırır.

Gıda Alerji Testi Ne Kadar Sürer?

Gıda alerji testi, kullanılan yönteme göre ortalama 10-15 dakika sürer, kan testi sonuçları ise genellikle 1-2 gün içinde çıkar.

Deri prick testi aynı gün sonuç verir ve işlem sırasında yalnızca 15-20 dakika beklemek yeterlidir. Kan testi içinse kan örneği alınması birkaç dakika sürer ve örnek laboratuvara gönderilir. Test sonucunun çıkma süresi laboratuvar yoğunluğuna göre değişmekle birlikte çoğu zaman 1-2 gün içinde sonuç çıkar.

Gıda Alerji Testi Aç mı Tok mu Yapılır?

Gıda alerji testi genellikle açlık gerektirmez ve tok karnına da yapılabilir.

Kan testi için çoğu laboratuvar açlık şartı aramaz, ancak bazı durumlarda ek tahliller yapılacaksa doktorunuz aç gelmenizi önerebilir. Deri prick testinde de açlık ya da tokluk fark etmez, önemli olan testten önce antihistaminik ilaçların bırakılmış olmasıdır.

Gıda Alerji Testi Öncesi Kullanılmaması Gereken İlaçlar

Gıda alerji testi öncesi antihistaminik ve bazı alerji ilaçlarının 5-7 gün önceden kesilmesi gerekir.

Bu ilaçlar vücudun alerjik tepkisini baskıladığından, test sonucunu yanlış negatif gösterebilir. Hangi ilaçların bırakılması gerektiği ve bırakma süresi mutlaka doktora danışılarak planlanmalıdır. Kortizon türevi ilaçların uzun süreli kullanımı da test sonuçlarını etkileyebilir.

Test Öncesi Kesilmesi Gereken İlaçlar:

İlaç Grubu	Örnek İlaçlar	Kesilmesi Gereken Süre
Antihistaminikler	Loratadin, Setirizin, Feksofenadin	5-7 gün önce
Burun Spreyleri (Antihistaminik içerikli)	Azelastin, Olopatadin	3-5 gün önce
Soğuk Algınlığı İlaçları	Antihistaminik kombinasyonlu preparatlar	5-7 gün önce
Uzun Süreli Kortizon	Prednizolon vb.	Doktor önerisine göre

Önemli Not:

• Astım ilaçları ve hayatı tehdit eden ilaçlar asla kendi kendine kesilmemelidir.
• İlaç kesme süresi mutlaka alerji uzmanı veya doktor gözetiminde planlanmalıdır.

Bu önlemler testin doğruluğunu artırır ve yanlış negatif riskini azaltır.

Gıda Alerji Testi Nerede Yapılır?

Gıda alerji testleri, alerji konusunda uzmanlaşmış laboratuvarlar, hastaneler ve alerji kliniklerinde yapılır. Testin güvenilirliği için, uluslararası standartlara uygun çalışan ve deneyimli laboratuvar hekimleri tarafından değerlendirilen merkezler tercih edilmelidir.

Mavi Laboratuarlar Grubu olarak Çapa, Ataköy, Beykent ve Kozyatağı şubelerimizde, gelişmiş teknolojik altyapımız ve deneyimli ekibimizle gıda alerji testlerinde güvenilir sonuçlarla hizmet vermekteyiz. Medikal direktörümüz Uzm. Dr. Şebnem Korkmaz, alerji alanında sahip olduğu uzun yıllara dayanan tecrübesiyle testlerin doğru değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar. Hastaların test öncesi ve sonrası süreçlerinde sorularını yanıtlayan, tanı ve takip sürecini yakından izleyen ekip, alerjik şikâyetlerin nedenini en net şekilde ortaya koymak için titizlikle çalışır. Böylece hastalar yalnızca doğru test sonucu değil, aynı zamanda tıbbi açıdan güvenilir bir yol haritası elde etmiş olurlar.

Gıda Alerji Testi Sonucu

Gıda alerji testi sonucu, IgE düzeylerinin yüksek veya düşük olmasına göre değerlendirilir.

Kan testinde sonuçlar sayısal değer olarak raporlanır ve genellikle 0 ile 6 arasında sınıflandırılır. Deri prick testinde ise ciltteki kızarıklık ve kabarıklığın büyüklüğüne göre pozitiflik değerlendirilir.

Gıda Alerji testi Sonuç Değerlendirme Tablosu:

Sınıf	IgE Değeri (kU/L)	Yorum
0	< 0.35	Negatif
1	0.35 – 0.70	Düşük pozitiflik
2	0.70 – 3.50	Hafif pozitiflik
3	3.50 – 17.5	Orta pozitiflik
4	17.5 – 50	Yüksek pozitiflik
5	50 – 100	Çok yüksek pozitiflik
6	> 100	Aşırı yüksek pozitiflik

Sonucun mutlaka bir uzman doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. Çünkü yalnızca test sonucu ile tanı konulmaz, hastanın öyküsü ve belirtileri de dikkate alınır.

Mavi Laboratuvarlar Grubunda test sonuçları, alerji konusunda deneyimli laboratuvar hekimleri tarafından değerlendirilir. Uzm. Dr. Şebnem Korkmaz ve ekibi, elde edilen laboratuvar bulgularını hastanın klinik durumu ile birlikte yorumlayarak en doğru değerlendirmeyi yapar.

Gıda Alerji Testi Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

Gıda alerji testi öncesi dikkat edilmesi gerekenler, testin en doğru sonucu vermesi için ilaç kullanımı, açlık durumu ve yaşam alışkanlıklarına yönelik yapılması gereken hazırlıklardır.

Gıda alerji testinden en az 72 saat önce antihistaminik ilaçlar (alerji hapları) bırakılmalıdır. Bu ilaçlar test sonucunu baskılayarak yanlış negatif çıkmasına neden olabilir. Düzenli kullandığınız başka ilaçlar varsa mutlaka doktorunuza bilgi verin. Kan ile yapılan gıda alerji testlerinde aç veya tok olmanız fark etmez. Ancak cilt prick testi yapılacaksa tok karna gelmeniz önerilir.

Eğer prick testi yapılacaksa:

• Test bölgesine (genelde kol içi) 24 saat öncesinden krem veya losyon sürmeyin.
• Deride tahriş, yara veya egzama varsa doktorunuza mutlaka bildirin.

Test öncesi alerjik olduğunuzu düşündüğünüz gıdaları tüketmeniz gerekmez. Aksine, ağır alerjik reaksiyon riski varsa bu gıdalardan uzak durun. Testten 24 saat önce alkol ve sigara tüketmemek, testin doğruluğu açısından önerilir.

Test öncesinde:

• Daha önce yaşadığınız alerjik reaksiyonları
• Ailenizde alerji öyküsü olup olmadığını
• Düzenli ilaç kullanımınızı
  doktorunuza mutlaka iletin. Bu bilgiler doğru panelin seçilmesine yardımcı olur.

Gıda Alerjisi ile Gıda İntoleransı Arasındaki Fark

Gıda alerjisi bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkarken, gıda intoleransı sindirim sistemindeki enzim eksikliği veya gıda bileşenine hassasiyetten kaynaklanır.

Gıda alerjisinde bağışıklık sistemi IgE antikoru üretir ve histamin salınımı gerçekleşir. Bu durum cilt döküntüsü, kurdeşen, nefes darlığı gibi hızlı gelişen belirtilere yol açar ve anafilaksi gibi hayatı tehdit eden reaksiyonlara neden olabilir. Gıda intoleransı ise bağışıklık sistemi ile ilgili değildir; sindirim zorluğu, şişkinlik, gaz ve ishal gibi daha hafif fakat kronik seyirli şikâyetlerle seyreder ve genellikle yaşamı tehdit etmez.

Karşılaştırma Tablosu:

Özellik	Gıda Alerjisi	Gıda İntoleransı
Neden	Bağışıklık sistemi tepkisi (IgE antikorları)	Enzim eksikliği veya gıda bileşenine hassasiyet
Belirtiler	Kaşıntı, kurdeşen, nefes darlığı, anafilaksi	Gaz, şişkinlik, karın ağrısı, ishal
Ortaya Çıkış Süresi	Dakikalar içinde, hızlı	Saatler sonra, yavaş
Ciddiyet	Hayatı tehdit edebilir	Genellikle hafif ve kronik
Tanı Yöntemi	Gıda alerji testi (kan veya cilt)	Eliminasyon diyeti, gıda intolerans testi
Tedavi	Alerjenden tamamen kaçınma, acil durum için adrenalin otoenjektör	Sorunlu gıdanın azaltılması veya enzim takviyesi

Mavi Laboratuvarlar Grubunda alerji ve intolerans ayrımı yalnızca test sonuçlarıyla değil, hastanın öyküsü ve belirtileriyle birlikte değerlendirilir. Dilerseniz Uzm. Dr. Şebnem Korkmaz ile laboratuvarlarımızda ücretsiz ön görüşme yaparak, sizin için gıda intoleransı testi mi yoksa gıda alerji testi mi daha uygun olur birlikte karar verebilirsiniz. Bu sayede hem doğru test seçilir hem de gereksiz işlem yapılmasının önüne geçilir.

Gıda Alerji Testi Fiyatı

Gıda alerji testi fiyatı, özel laboratuvar ve hastanelerde 1000 TL – 4000 TL arasındadır. Yapılan testin türüne, panel kapsamına ve laboratuvarın teknolojik altyapısına göre ücret değişir.

Kan testi ile yapılan alerji testlerinde tekli alerjen testi, mini panel veya geniş panel seçenekleri bulunur ve fiyat, çalışılan alerjen sayısına göre belirlenir. Deri prick testi genellikle daha uygun maliyetlidir ancak tek başına yeterli olmayabilir; çoğu zaman kan testi ile birlikte değerlendirilir. Fiyatı etkileyen en önemli faktörler arasında testin panel sayısı, kullanılan kitlerin kalitesi ve laboratuvarın sonuç verme hızı yer alır.

Mavi Laboratuvarlar Grubu’nda gıda alerji testleri, uluslararası standartlara uygun yöntemlerle ve deneyimli hekimler tarafından değerlendirilerek yapılır. Böylece hastalar yalnızca doğru sonuçlara ulaşmakla kalmaz, aynı zamanda test sonrası süreçte de profesyonel destek alır. Fiyatlandırma her şube için güncel olarak belirlenir ve randevu sırasında hastaya net bilgi verilir. Bu yaklaşım, hem güvenilirlik hem de şeffaflık açısından hastalar için önemli bir avantaj sağlar.