Verem (Tüberküloz) Testi Nedir?

Verem (tüberküloz) testi, Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu tüberküloz enfeksiyonunun kanda veya deride oluşturduğu bağışıklık yanıtını ölçen tanı testidir. Bu test, kişinin aktif veya gizli (latent) tüberküloz enfeksiyonu taşıyıp taşımadığını belirlemek için uygulanır.

Verem (tüberküloz) testi, özellikle öksürük, ateş, gece terlemesi, kilo kaybı gibi belirtiler görülen ya da hastalığa maruz kalma riski taşıyan bireylerde kullanılır. Tanı sürecinde Mantoux (PPD) deri testi veya TB IGRA kan testi (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) gibi yöntemler tercih edilir. Test sonucu, kişinin tüberküloz bakterisiyle temas geçmişi hakkında güvenilir bilgi sağlar ve gerekli tedavi planının oluşturulmasında yol gösterici olur.

Tüberküloz (Verem) Nasıl Bulaşır?

Tüberküloz (verem) bulaşma yolları, hasta kişinin solunum yoluyla etrafa saçtığı tüberküloz bakterilerinin solunmasıyla gerçekleşir. Yani verem, öksürük, hapşırık, konuşma veya gülme sırasında havaya yayılan mikroskobik damlacıkların solunmasıyla bulaşır.

Verem (tüberküloz), Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu hava yoluyla bulaşan bir enfeksiyondur. Enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, havaya saçılan bakteriler çevredeki kişiler tarafından solunabilir. Bu durum özellikle uzun süreli kapalı alan temaslarında, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ve kalabalık yaşam koşullarında bulaşma riskini artırır. Tüberküloz, kan veya temas yoluyla geçmez; sadece solunum yoluyla bulaşır. Ancak bakteriyi alan herkes hasta olmaz — bağışıklık güçlü bireylerde hastalık genellikle latent (gizli) formda kalabilir.

Verem Belirtileri Nelerdir?

Verem belirtileri, tüberküloz bakterisinin akciğerlerde veya diğer organlarda oluşturduğu uzun süreli enfeksiyon sonucu gelişen semptomlardır. En sık görülen belirtiler arasında inatçı öksürük, gece terlemesi, kilo kaybı ve halsizlik yer alır.

Tüberküloz genellikle akciğerleri etkileyen bir hastalıktır, ancak lenf bezleri, böbrekler, kemikler veya beyin zarına da yayılabilir. Belirtiler hastalığın türüne ve vücutta tuttuğu organa göre değişebilir. En yaygın akciğer tüberkülozu belirtileri şunlardır:

• Üç haftadan uzun süren öksürük
• Balgamda kan gelmesi (hemoptizi)
• Göğüs ağrısı veya nefes darlığı
• Uzun süren hafif ateş
• Gece terlemeleri
• Nedeni açıklanamayan kilo kaybı
• Sürekli halsizlik ve iştahsızlık

Bu semptomlar, tüberküloz enfeksiyonunun aktif dönemde olduğunu gösterebilir. Hastalık bu aşamada bulaşıcı hale gelir ve mutlaka laboratuvar testleriyle doğrulanmalıdır. Erken tanı, hem tedavi başarısı hem de bulaşma riskinin azaltılması açısından hayati önem taşır.

Tüberküloz Tanısı Nasıl Konur?

Tüberküloz tanısı, klinik belirtilerle birlikte laboratuvar ve radyolojik testlerin değerlendirilmesiyle konur. Kesin tanı, tüberküloz bakterisinin doğrudan gösterilmesi veya bağışıklık yanıtının saptanmasıyla doğrulanır.

Tanı sürecinde öncelikle hastanın öyküsü, semptomları ve fizik muayene bulguları değerlendirilir. Ardından verem (tüberküloz) testi olarak bilinen Mantoux (PPD) deri testi veya TB IGRA kan testi (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) uygulanır. Akciğer tutulumu şüphesi varsa akciğer grafisi (radyolojik görüntüleme) istenir. Kesin tanı için balgam örneğinin mikroskobik incelemesi veya kültürde bakteri üremesinin gösterilmesi gerekir. Bu yöntemlerle, hastalık aktif mi yoksa gizli mi olduğu belirlenir.

Verem Testi Nasıl Yapılır?

Verem testi, tüberküloz bakterisine karşı bağışıklık sisteminin verdiği yanıtı ölçmek için deri veya kan örneği üzerinden yapılır. En sık kullanılan test türleri Mantoux (PPD) ve TB IGRA testleridir.

PPD testi, kolda deri altına saflaştırılmış protein türevi (PPD) maddesi enjekte edilerek yapılır. 48–72 saat sonra enjeksiyon bölgesindeki kabarıklığın çapı ölçülür. Belirli bir büyüklüğün üzerindeki reaksiyon, tüberküloz temasını düşündürür.
TB IGRA testi ise kan örneğiyle uygulanır. Laboratuvar ortamında, bağışıklık hücrelerinin Mycobacterium tuberculosis antijenlerine verdiği interferon-gamma yanıtı ölçülür.
Her iki test de aktif veya latent enfeksiyonun varlığını anlamada kullanılır. Ancak kesin tanı için gerekirse balgam kültürü veya radyolojik inceleme de yapılır.

Verem Testi Çeşitleri Nelerdir?

Verem testi çeşitleri, tüberküloz bakterisine karşı bağışıklık yanıtını ölçmek veya bakterinin varlığını doğrudan göstermek için farklı yöntemlerle uygulanır. En yaygın test türleri; PPD deri testi, TB IGRA kan testi, balgam kültürü ve akciğer grafisidir.

Mantoux (PPD) Deri Testi

PPD testi, tüberküloz tanısında en uzun süredir kullanılan yöntemdir. Kolda deri altına 0,1 ml saflaştırılmış protein türevi (PPD) enjekte edilir. 48–72 saat sonra enjeksiyon yerinde oluşan kabarıklık (endürasyon) çapı ölçülür. Belirli eşik değerlerin üzerindeki reaksiyon, tüberküloz temasını düşündürür. Ancak BCG aşısı yaptıran kişilerde yanlış pozitif sonuçlar görülebilir.

TB IGRA (Interferon Gamma Release Assay) Testi

TB IGRA testi, bağışıklık hücrelerinin tüberküloz bakterisine verdiği interferon-gamma yanıtını ölçen modern bir kan testidir. BCG aşısından etkilenmez ve sonuçlar genellikle 24 saat içinde elde edilir. Aktif ve gizli enfeksiyon ayrımında yüksek doğruluk sağlar. Bu test, PPD’ye alternatif olarak önerilir.

Quantiferon-TB Gold Plus

Quantiferon testi, tüberküloz antijenlerine karşı bağışıklık sisteminin interferon-gamma üretimini ölçer. Sonuçlar otomatik cihazlarda değerlendirilir ve insan hatasını minimize eder. Gizli tüberküloz (latent TB) tanısında altın standart olarak kabul edilir.

T-SPOT.TB

T-SPOT.TB testi, bağışıklık hücrelerinin antijenlere verdiği yanıtı hücre bazında ölçen bir IGRA testidir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf hastalarda (örneğin HIV pozitif bireylerde) daha hassas sonuç verir.

VIDAS TB IGRA (Yeni Nesil IGRA Testi)

VIDAS TB IGRA testi, tam otomatik sistemle çalışan yeni nesil IGRA testidir. Laboratuvar hatasını minimuma indirir, sonuç süresini kısaltır ve yüksek standardizasyon sağlar. Avrupa ve Türkiye’de 2023 itibarıyla yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Quantiferon ve T-SPOT’a göre daha hızlı, güvenilir ve operatör bağımsız sonuç sunar.

Balgam Kültürü ve Mikroskobik İnceleme

Tüberküloz bakterisinin varlığını doğrudan göstermek için kullanılan en kesin tanı yöntemidir. Hastadan alınan balgam örneği mikroskop altında incelenir veya özel kültür ortamına ekilir. Bakteri üremesi tespit edilirse tanı kesinleşir. Ancak kültür sonucu çıkması birkaç haftayı bulabilir.

Akciğer Grafisi (Radyolojik Değerlendirme)

Akciğer grafisi, tüberkülozun akciğerde oluşturduğu lezyonları görüntülemek için kullanılır. Laboratuvar testleriyle birlikte değerlendirilir. Aktif tüberküloz hastalarında akciğerlerde kaviteler, infiltrasyonlar veya nodüler gölgeler saptanabilir.

Verem Testi Ne Zaman Yapılmalı?

Verem testi, tüberküloz bakterisine maruz kalma riski bulunan veya hastalık belirtileri taşıyan kişilerde mümkün olan en kısa sürede yapılmalıdır. Özellikle temas sonrası 6–8 hafta içinde test yapılması önerilir.

Tüberküloz, yavaş ilerleyen bir enfeksiyondur; bu nedenle bakteriye maruz kalan kişilerde bağışıklık yanıtının oluşması zaman alabilir. Test, tüberküloz hastası biriyle uzun süreli temas edenlerde, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda örneğin HIV pozitif bireylerde, tıbbi personelde, tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde yaşayanlarda ve kalıcı öksürük, gece terlemesi veya kilo kaybı gibi belirtiler görülen bireylerde yapılmalıdır. Erken dönemde yapılan test, hastalığın gizli formda tespit edilmesini sağlar ve bulaşma zincirinin kırılmasına yardımcı olur.

Verem Testi Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

Verem testi öncesinde, testin türüne göre bazı basit hazırlıklar yapılması, sonucun doğruluğunu artırır. Özellikle cilt testi (PPD) ve kan testi (IGRA) öncesi, bağışıklık sistemini etkileyebilecek faktörlerden kaçınılmalıdır.

PPD testi yapılacaksa, son birkaç hafta içinde ciddi enfeksiyon geçirilmemiş olmasına ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Test öncesi ciltte açık yara, egzama veya alerjik durum bulunmamalıdır.
IGRA testi için genellikle özel bir hazırlığa gerek yoktur; ancak kan örneği alınacağı için testten önce aşırı yorgunluk veya açlık tavsiye edilmez.
Her iki test öncesinde de ateşli hastalık döneminde test yapılması önerilmez, çünkü bu durum bağışıklık yanıtını etkileyebilir. Test günü kol bölgesi temiz ve losyonsuz olmalıdır.

Verem Testi Sonucu Ne Zaman Çıkar?

Verem testi sonucu, uygulanan testin türüne göre birkaç saat ile birkaç gün arasında değişir. PPD testi genellikle 48–72 saat içinde, IGRA testi ise 1 iş günü içerisinde sonuç verir.

Mantoux (PPD) testi uygulandıktan 2 ila 3 gün sonra değerlendirilir. Bu sürede enjeksiyon bölgesindeki kabarıklığın çapı ölçülür ve tüberküloz temasına işaret eden sonuçlar kaydedilir.

TB IGRA testleri (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) kan örneğiyle yapıldığı için laboratuvar analiz süresi daha kısadır; sonuçlar genellikle aynı gün veya ertesi gün çıkar.

Balgam kültürü gibi bakterinin üretilmesini gerektiren testlerde ise sonuç süresi 2–8 haftayı bulabilir. Bu nedenle hekim, hızlı sonuç alınması gereken durumlarda IGRA testini tercih eder.

Verem Testi Sonucu Ne Anlama Gelir?

Verem testi sonucu, bağışıklık sisteminin tüberküloz bakterisine karşı verdiği yanıtın varlığına veya yokluğuna göre pozitif, negatif ya da şüpheli olarak değerlendirilir. Yorum, test türüne ve kişinin sağlık durumuna göre yapılır.

Pozitif Verem Testi Ne Demek?

Pozitif verem testi sonucu, kişinin tüberküloz bakterisiyle temas ettiğini veya gizli enfeksiyon taşıdığını gösterir. Bu sonuç, aktif hastalık anlamına gelmeyebilir. Özellikle PPD testi pozitif çıkan bireylerde BCG aşısı veya başka mikobakterilere maruziyet yanlış pozitifliğe neden olabilir. Sonuç, klinik bulgular ve akciğer grafisi gibi ek testlerle birlikte değerlendirilmelidir.

Negatif Verem Testi Ne Demek?

Negatif verem testi sonucu, kişinin tüberküloz bakterisine karşı bağışıklık yanıtı geliştirmediğini gösterir. Ancak bu durum, kesin olarak enfekte olunmadığı anlamına gelmez. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde (örneğin HIV hastaları veya kemoterapi görenler) test yanlış negatif çıkabilir. Şüphe varsa test birkaç hafta sonra tekrarlanmalıdır.

Şüpheli (Belirsiz) Sonuç Ne Anlama Gelir?

Şüpheli verem testi sonucu, ölçümün sınır değerlerde olması veya testin teknik koşullarının ideal olmaması nedeniyle net yorum yapılamadığı durumlarda ortaya çıkar. Bu durumda test genellikle tekrar edilir veya alternatif olarak IGRA testi yapılır. Belirsiz sonuçlar özellikle bağışıklık baskılanmış kişilerde daha sık görülür.

Verem Testi Güvenilir mi?

Verem testi, doğru koşullarda uygulandığında ve doğru şekilde değerlendirildiğinde yüksek oranda güvenilir bir tanı yöntemidir. Ancak güvenilirlik, test türüne ve kişinin bağışıklık durumuna göre değişiklik gösterebilir.

Mantoux (PPD) testi, uzun yıllardır kullanılan klasik yöntemdir; ancak BCG aşısı yaptırmış kişilerde yanlış pozitif sonuç verme olasılığı vardır. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde yanlış negatif sonuçlar görülebilir.
TB IGRA testleri (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) ise PPD’ye göre daha spesifik ve objektiftir, BCG aşısından etkilenmez. Otomatik sistemlerle çalıştığı için insan hatası minimaldir. Bu nedenle günümüzde özellikle latent (gizli) tüberküloz enfeksiyonunun tespitinde IGRA testleri daha güvenilir kabul edilir.
Sonuç olarak, her testin doğru yorumlanabilmesi için klinik bulgular ve radyolojik verilerle birlikte değerlendirme yapılmalıdır.

Çocuklarda Verem Testi

Çocuklarda verem testi, tüberküloz bakterisine erken yaşta maruz kalma riskini belirlemek ve gizli enfeksiyonu saptamak için uygulanır. En sık kullanılan yöntem Mantoux (PPD) deri testidir.

Tüberküloz, çocuklarda yetişkinlere göre daha hızlı ilerleyebilir ve ciddi organ tutulumlarına neden olabilir. Bu nedenle özellikle veremli bireyle temas eden çocuklar 6–8 hafta içinde test edilmelidir.
PPD testi, çocuklarda genellikle güvenli ve iyi tolere edilen bir yöntemdir. Ancak BCG aşısı yapılan çocuklarda test sonucu yanlış pozitif çıkabilir.
Bu durumda TB IGRA testi (özellikle Quantiferon veya VIDAS TB IGRA) daha doğru sonuçlar verir, çünkü aşıdan etkilenmez. Erken dönemde tespit edilen enfeksiyon, ilaç tedavisiyle kalıcı hasar oluşmadan kontrol altına alınabilir.

Hamilelikte Verem Testi Yapılır mı?

Hamilelikte verem testi, anne adayının tüberküloz enfeksiyonu taşıyıp taşımadığını belirlemek için güvenle uygulanabilir. Özellikle risk grubundaki gebelerde erken test yapılması önerilir.

PPD deri testi gebelikte güvenli kabul edilir, çünkü uygulanan madde (saflaştırılmış protein türevi) bebeğe veya anneye zarar vermez. Ancak ciltte oluşan reaksiyon hormonal değişikliklerden etkilenebileceği için sonuç dikkatle yorumlanmalıdır.
TB IGRA testi (Quantiferon, T-SPOT veya VIDAS TB IGRA), kan örneğiyle çalıştığından hamilelikte de güvenle uygulanabilir ve BCG aşısından etkilenmez.
Tüberkülozun erken tespiti, hem annenin sağlığını korumak hem de doğum sonrası bulaş riskini önlemek açısından önemlidir. Bu nedenle gebelikte şüpheli durumlarda test geciktirilmemelidir.

Verem Testi Nerede Yapılır?

Verem testi, yetkili laboratuvarlar, hastaneler ve tüberküloz savaş dispanserlerinde yapılır. Testin doğru sonuç verebilmesi için işlemin deneyimli sağlık personeli tarafından uygulanması önemlidir.

PPD deri testi, genellikle aile hekimlikleri, devlet hastaneleri veya göğüs hastalıkları kliniklerinde uygulanabilir. Sonucun doğru değerlendirilebilmesi için enjeksiyonun uygun teknikle yapılması ve 48–72 saat sonra aynı merkezde okunması gerekir.
TB IGRA testleri (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) yalnızca gelişmiş laboratuvar altyapısına sahip merkezlerde yapılır.

Mavi Laboratuvarlar Grubu olarak tıbbi kalite standardı yüksek, otomasyon destekli laboratuvarlarımızda güvenilir biçimde uygulanır. Sonuçların doğru yorumlanması için testin ardından hekim değerlendirmesi şarttır.

Verem Testi Fiyatı

Verem testi fiyatı, yapılan testin türüne, laboratuvarın donanımına göre ortalama 2.500 TL – 5.500 TL arasındadır.

Mantoux (PPD) testi, kamu kurumlarında göğüs hastalıkları dispanserlerinde ücretsiz veya düşük ücretli olarak yapılabilir.
TB IGRA testleri (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) ise ileri teknoloji gerektirdiği için özel laboratuvarlarda uygulanır ve fiyatı daha yüksektir.
Bu testler arasında VIDAS TB IGRA yeni nesil otomatik sistemle çalıştığından, hem hızlı sonuç hem de yüksek doğruluk sağlar.
Mavi Laboratuarlar Grubunu arayarak hasta danışmanlarımızdan ayrıntılı bilgi, fiyat ve randevu alabilirsiniz.

Verem Testi Sonucu Pozitifse Ne Yapılmalı?

Verem testi sonucu pozitif çıktığında, kişinin tüberküloz bakterisiyle temas ettiği veya enfeksiyonu taşıdığı anlamına gelir. Ancak bu durum her zaman aktif hastalık olduğunu göstermez; mutlaka hekim değerlendirmesi gerekir.

Pozitif sonuç sonrası ilk adım, göğüs hastalıkları uzmanı tarafından detaylı muayene yapılmasıdır. Hekim, hastanın semptomlarını ve risk durumunu değerlendirir, ardından akciğer grafisi, balgam incelemesi veya gerekirse IGRA testi ister.
Eğer aktif tüberküloz saptanmazsa, kişi latent (gizli) enfeksiyon olarak kabul edilir ve koruyucu tedavi planlanabilir. Aktif enfeksiyon tespit edilirse tedavi, birden fazla antibiyotiğin birlikte kullanıldığı özel bir ilaç rejimiyle yapılır.
Bu süreçte test sonucu kendi başına yorumlanmamalı, her zaman uzman hekim görüşü alınmalıdır.

Tüberküloz Testi ile Diğer Akciğer Hastalıkları Karışır mı?

Tüberküloz testi, özellikle PPD testi gibi bağışıklık yanıtına dayanan yöntemlerde bazı diğer akciğer hastalıklarıyla karışabilir. Ancak modern IGRA testleri bu riski büyük ölçüde ortadan kaldırır.

PPD testi, yalnızca tüberküloz bakterisine değil, bazı benzer mikobakteri türlerine de tepki verebilir. Bu nedenle sarkoidoz, bronşit veya akciğer enfeksiyonları gibi durumlarda yanlış pozitif sonuçlar alınabilir. Ayrıca BCG aşısı da PPD sonucunu etkileyebilir.
TB IGRA testleri (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) ise yalnızca Mycobacterium tuberculosis antijenlerine özgü yanıtı ölçtüğü için diğer akciğer hastalıklarıyla karışma olasılığı yok denecek kadar azdır.
Bu nedenle tüberküloz şüphesi bulunan kişilerde IGRA testi, en güvenilir ayırıcı tanı yöntemidir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Verem testi kimlere yapılmalı?

Verem testi, tüberküloz hastasıyla temas eden, uzun süredir öksürüğü olan, bağışıklık sistemi zayıf veya sağlık çalışanı gibi risk grubundaki kişilere yapılmalıdır. Ayrıca tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde yaşayan bireyler de düzenli olarak test yaptırmalıdır.

BCG aşısı yaptıranlarda PPD testi doğru çıkar mı?

BCG aşısı yaptıran kişilerde PPD testi yanlış pozitif sonuç verebilir. Çünkü aşıda kullanılan zayıflatılmış mikobakteriler, testte benzer bağışıklık yanıtı oluşturabilir. Bu nedenle kesin sonuç için IGRA testi (Quantiferon, T-SPOT, VIDAS TB IGRA) tercih edilir.

IGRA testi mi, PPD testi mi daha güvenilir?

IGRA testleri, PPD’ye göre daha yüksek doğruluk oranına sahiptir. BCG aşısından etkilenmez, otomatik sistemlerle çalışır ve yanlış pozitif oranı düşüktür. Bu nedenle günümüzde latent tüberküloz enfeksiyonunun tespitinde IGRA testleri altın standart kabul edilir.

Verem testi aç karnına mı yapılır?

Verem testi için aç kalmak gerekmez. PPD testi cilt altına uygulandığı için beslenmeden etkilenmez. IGRA testi kan örneğiyle yapılır, ancak test öncesinde aşırı yorgunluk veya ağır yemeklerden kaçınılması tavsiye edilir. Test günü normal şekilde beslenilebilir.

Sağlığınızda en küçük bir şüpheyi bile ertelemeyin. Uzman doktorlarımız ve deneyimli hasta danışmanlarımızla, size en doğru testi en hızlı şekilde sunmak için buradayız. Şimdi hemen online randevu alabilir ya da bize 0850 360 06 05 üzerinden ulaşarak danışmanlarımızla görüşebilirsiniz.